Kultury z całego świata mają swoją własną mitologię związaną z tym kamieniem.
Starożytni filozofowie greccy, tacy jak Teofrast, wierzyli, że przezroczysty kamień jest formą trwałego lodu, tak zimnego, że nie topi się.
Europejscy jasnowidze w średniowieczu używali kryształowych kulek wykonanych z przezroczystego kwarcu, ponieważ podobno pomagała w przewidywaniu przyszłości. (prawdopodobnie to skąd więzła się kryształowa kula)
W Ameryce Południowej rdzenne kultury uważały, że czaszki z przezroczystego kryształu podtrzymują duchy ich przodków.
W starożytnym Egipcie do budowy pomników używano kryształu czystego kwarcu, ponieważ wierzono, że służy on do odprowadzania energii z układu planetarnego.
W starożytnej mitologii japońskiej kamień ten był uważany za symbol doskonałości, ponieważ uważano, że jest fizyczną formą oddechu białego smoka.
Nazwa pochodzi od greckiego słowa krystallos, pierwotnie znaczącego lód.
Uważano, że legendarne miasta Atlantydy i Lemurii używały kryształu górskiego jako źródła odmłodzenia, energii i rozwoju ich cywilizacji. Uważa się również, że to właśnie jego niewłaściwe użycie jest przyczyną ich zniszczenia.